وعده‌های بی‌سرانجام در مدیریت پسماند تبریز
با گذشت چند سال از اعلام وعده ساخت مرکز زباله‌سوز در تبریز، هنوز خبری از تحقق این طرح نیست
سیدمرتضی احمدپور-خبرنگار
حدود 10سال قبل یکی از مدیران ارشد استان آذربایجان‌شرقی در مراسم تودیع خود از دغدغه رفع نشده‌ای سخن گفت که درآن مقطع چالش زیست‌محیطی قابل‌توجهی برای شهر تبریز به‌حساب می‌آمد؛ نفوذ شیرابه‌های زباله به آب‌های زیرزمینی این‌شهر. این موضوع آلودگی شدید حاشیه شهر ناشی از زباله‌های تلنبار شده را به‌دنبال داشت که هر روز هم بیشتر می‌شد. این‌درحالی‌است که به اعتقاد کارشناسان زیست‌محیطی این دغدغه هنوز هم رفع نشده‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تبریز در تولید زباله از دیگر شهرهای استان آذربایجان‌شرقی جلوتر است، به‌طوری‌که گفته می‌شود تبریزی‌ها 10برابر بیشتر از میانگین جهانی که 80گرم است، زباله تولید می‌کنند. این‌درحالی‌است که سرانه تولید زباله درکل استان روزانه 560گرم است. چنین حجم بالایی از تولید زباله سبب شده مدیریت مناسب پسماندها به دغدغه‌ای اساسی برای شهروندان تبریزی تبدیل شود. با وجود اینکه چند سالی از اعلام وعده ساخت مرکز زباله‌سوزی در تبریز ازسوی مسئولان استان می‌گذرد؛ اما همچنان خبری از تحقق این طرح نیست؛ مرکزی که می‌تواند به‌عنوان راهکاری موثر در رفع چالش‌های زیست‌محیطی پسماندهای شهر تبریز مطرح شود. علاوه براین، حمل‌ونقل پسماندهای درون‌شهری تبریز نیز چندان اوضاع بهتری ندارد و شهروندان تبریزی همچنان از وضعیت نامناسب محفظه‌های نگهداری زباله در معابرشهری و محله‌ها گلایه دارند و از مدیران‌شهری می‌خواهند هرچه سریع‌تر به این موضوع رسیدگی کنند.
خودروهای پرمشکل
یک شهروند تبریزی ساکن خیابان آزادی که از وضعیت تردد خودروهای حمل زباله در سطح شهر گله‌مند است، می‌گوید: خودروهای باری کوچک و بزرگی که برای حمل پسماندهای شهری در خیابان‌ها تردد می‌کنند، وضعیت مناسبی ندارند و علاوه براینکه سیمای مطلوبی ندارند و همواره کثیف هستند، بوی نامطبوعی را هم درسطح شهر منتشر می‌کنند و معمولا شیرابه موجود دراین خودروها در معابر جاری می‌شود. «اسد نوعی» ادامه می‌دهد: مشکل دیگر این خودروها، دودزا بودن بیشتر آنهاست. برخی از این خودروها در ایجاد ترافیک نیز سهم به‌سزایی دارند و به‌راحتی سدمعبر می‌کنند. متاسفانه گاهی اوقات دیده می‌شود رانندگان تعدادی از این خودروها تا زمان تخلیه محفظه‌های نگهداری پسماند شهری، عملا درخیابان راه‌بندان ایجاد می‌کنند و زمانی هم که با اعتراض شهروندان مواجه می‌شوند، برخورد مناسبی ندارند. این شهروند تبریزی اضافه می‌کند: عملا راهی نداریم جز اینکه منتظر پایان زباله‌گیری این خودروهای آلاینده و کثیف بمانیم و زمانی هم که برای طرح این موضوع با سامانه اعلام شده ازسوی شهرداری تبریز تماس می‌گیریم، اعلام می‌کنند شکایت کنیم که البته زمان‌بر است و کم‌تر کسی حاضر می‌شود مراحل زیادی را برای طرح شکایتی طی کند که پایان مشخصی ندارد.
معضلی به نام مراکز تفکیک پسماند
«حجت نمازی» از دیگر شهروندان تبریزی است که از وجود مراکز تفکیک پسماند در مناطق شهری تبریز دل خوشی ندارد و می‌گوید: این مراکز به نام مراکز تفکیک پسماند فعالند، اما بوی نامطبوع زباله‌هایی که دراین مراکز تفکیک می‌شود، بسیار آزار‌دهنده است. وی به یکی از این مراکز درمحدوده منطقه5 تبریز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این مرکز حدود 10 سال است که فعالیت می‌کند، اما مسئولان مربوط هربار با پلمپ موقت، مانع از ادامه کار این مرکز می‌شوند، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. درحال‌حاضر هم به‌نظر می‌رسد این مرکز به‌صورت مخفیانه به کار خود ادامه می‌دهد و ارسال مستندات این موضوع درقالب فیلم و عکس هم تاکنون بی‌تأثیر بوده‌است.
ضعف‌های موجود
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی دراین زمینه با بیان اینکه طرح تشدید نظارت بر مراکز دفن پسماندهای شهری از حدود 20سال قبل اجرا می‌شود، می‌گوید: ساماندهی این مراکز به‌صورت کامل انجام نشده‌است. درحالی‌که همه مراکز دفن پسماندهای شهری دراستان باید نسبت به طراحی سامانه تصفیه شیرابه‌ها اقدام کنند، اما هنوز به وضعیت مطلوبی دراین حوزه نرسیده‌ایم و باید اقدام‌های موثرتری انجام شود. «حسن عباس‌نژاد» اظهار می‌کند: دراین حوزه نیازمند انجام برنامه‌ریزی‌های دقیق براساس قانون مدیریت پسماند و آئین‌نامه اجرایی آن و همچنین ایجاد زیرساخت‌های فنی و بهداشتی برای مدیریت اصولی پسماندها در تبریز هستیم. اینها درحالی‌است که درحال‌حاضر 75درصد دفع زباله در تبریز اصولی نیست. وی همچنین خواستار همراهی بیشتر شهرداری و دستگاه‌های دست‌اندرکار دراین زمینه می‌شود و اضافه می‌کند: یکی از بخش‌های مهم مدیریت پسماند، تفکیک زباله در مبدأ است که متاسفانه درحال‌حاضر فقط درحدود 25درصد محقق می‌شود.
آخرین وضعیت راه‌اندازی مرکز زباله‌سوز
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز هم با بیان اینکه مدیریت پسماندها دراین‌شهر، یکی از چالشی‌ترین وظایف مدیریت‌شهری است، می‌گوید: دراین استان روزانه حدود 2هزارو500تن پسماند تولید می‌شود که دراین میان کلانشهر تبریز با تولید روزانه هزارو 200تن، بیشترین سهم را در تولید پسماندها در آذربایجان‌شرقی دارد. «علیرضا اصغری» می‌افزاید: برای مدیریت بهتر پسماندها در تبریز، طرح راه‌اندازی مرکز زباله‌سوز دراین شهر ازچند سال قبل مصوب شده‌است که پس از بررسی‌های متعدد، یک شرکت فرانسوی ساخت آن را برعهده گرفت. اجرای این طرح در حوزه مدیریت پسماندهای شهری تبریز بسیار محوری است.
وی ادامه می‌دهد: مراحل مطالعاتی و کارهای مربوط به تبدیل تفاهم‌نامه به عقد قرارداد برای ساخت این مرکز در مراحل نهایی قرار دارد و پس از تکمیل این مراحل، طرح در صحن علنی شورا ارائه و کارهای اجرایی آغاز خواهد شد. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز همچنین با بیان اینکه ساماندهی خودروهای حمل پسماند در تبریز دغدغه جدی مسئولان این سازمان است، اضافه می‌کند: امسال سامانه شفاف‌سازی وضعیت این خودروها در سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز راه‌اندازی شده و هزارو300 دستگاه خودروی فعال دراین حوزه ساماندهی شده‌اند و به‌صورت منظم به وضعیت آنها رسیدگی می‌شود.
